Don Quichot en Cervantes

Dingen kunnen soms ook gewoon mislukken

Het is één van de meest blijvende beelden uit de literatuur: een arme, oude edelman die te paard met een lans ten strijde trekt tegen allerlei soorten van (vermeend) onrecht, met naast hem zijn gezette knecht op een ezel.

Ook als je het verhaal niet hebt gelezen, herken je hen waarschijnlijk. Het zijn Don Quichot – een hidalgo (iemand van de laagste adellijke rang in Spanje) die zijn verstand verliest door het lezen van te veel ridderromans en die gaat denken dat hij zelf een dolende ridder is – en Sancho Panza – een kleine boer die analfabeet is, maar niet dom, en die lekker eten en drinken als zijn belangrijkste interesses heeft.

Minder bekend is het verbazingwekkende en ongebruikelijke levensverhaal van de schrijver van de komische reisavonturen: Miguel de Cervantes Saavedra.

Als jongen beschikt Cervantes al over een helder verstand en een idealistisch karakter. Maar omdat zijn ouders arm zijn, heeft hij niet de mogelijkheid om de literaire carrière te volgen die hij zo graag wenst. In plaats daarvan gaat hij in dienst van het Spaanse leger en vecht hij heldhaftig mee in de beroemde zeeslag bij Lepanto in 1571. Op de terugweg naar huis wordt hij gevangen genomen door Barbarijse zeerovers en verblijft hij 5 jaar als slaaf in Algerije. Nadat zijn familie eindelijk het losgeld kan betalen, wordt hij vrijgelaten.

Terug in Spanje hoopt Cervantes in ruil voor zijn heldhaftige daden hulp te krijgen van de Spaanse kroon in de vorm van financiële steun of een baan in Spaans Indië. Hij wordt echter met lege handen weggestuurd en neemt een lage baan als belastinginner aan. Met een hoofd dat meer geschikt is voor fantasie dan voor financiën, wordt hij al snel gearresteerd voor onregelmatigheden in zijn boekhouding. Maar in plaats van een somber verhaal te schrijven over de mislukkingen in zijn leven, schrijft hij in 1605 op 58-jarige leeftijd De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha.

Wat zijn de complexe, verfijnde en subtiele thema’s achter het beeld van de idealistische, dwaze held? Wat maakt dat Don Quichot gezien wordt als de eerste moderne roman? Wat is de relatie tussen het meesterwerk van Cervantes en de wereld van het 17e eeuwse Spanje waarin hij leefde? En hoe ga jij – net als Don Quichot en Cervantes – om met mislukking?

Foto: Gravure van Don Quichot en Sancho Panza door Gustave Doré