Vincent van Gogh en de psyche

Een mens met een diagnose is een mens, geen diagnose

Denk eens aan Vincent van Gogh. Misschien denk je eerst aan zonnebloemen. Maar waar denk je daarna aan? Waarschijnlijk aan een gezwachteld oor.

Want je hebt vast wel eens de omschrijving van Vincent van Gogh gehoord als ‘een gekweld genie’. Alsof zijn artistieke talent het gevolg was van een ongunstige, psychische gezondheid; zijn onconventionele stijl een symptoom van zijn ziekte, of misschien zelfs wel van zijn krankzinnigheid.

Misschien heb je ook wel eens de omschrijving van Vincent van Gogh gehoord als ‘een arme pechvogel’. Een dapper slachtoffer dat, tegen alle verwachtingen in, toch zijn kunstwerken weet te maken. Wat knap van hem!

Beide omschrijvingen dreigen echter het gelijkwaardige uit het oog te verliezen. Het ene door op te kijken naar een (gestoord) genie. Het andere door neer te kijken op een (dapper) slachtoffer. Tussen deze twee uitersten zit een mens.

Een mens dat, net als jij en ik, dromen heeft en plannen maakt; die soms lukken, maar soms ook niet. Die talenten heeft, prachtige brieven kan schrijven, maar soms ook goed kan ruziën, of teveel kan drinken. Die niet altijd even soepel school doorloopt, of liefdesrelaties, maar die toch een enorme betrokkenheid voelt bij zijn medemensen.

In deze lezing wordt gepoogd om Vincent van Gogh als mens neer te zetten. Zo kunnen jij en ik misschien bruggetjes maken naar ons eigen leven. Wat herken jij bij jezelf van Vincent van Gogh? Wat juist helemaal niet? En natuurlijk: wat versta jij eigenlijk onder kunst?

Foto: Zelfportret van Vincent van Gogh, geschilderd in 1889